Τα χρόνια στο Δημοτικό Σχολείο: Ένας καινούργιος κόσμος – μια καινούργια ταυτότητα


Το ξεκίνημα της σχολικής περιόδου σηματοδοτεί μια σημαντική φάση στην εξέλιξη του παιδιού, επειδή ένα μεγάλο μέρος της ενέργειας του πρέπει να στραφεί στη διαδικασία της μάθησης, εφόσον κύριος στόχος του σχολείου είναι να διδάσκει.

Μέσα από την απόκτηση σχολικών γνώσεων και δεξιοτήτων, κύριο μέλημα του παιδιού είναι να αποδεχτεί τη νέα ταυτότητα του μαθητή, να αναπτύξει την προσωπικότητά του και την ικανότητα να αντιμετωπίσει την εξωτερική πραγματικότητα.

Τι βιώνουν τα παιδιά και οι γονείς τους σε αυτή την κρίσιμη και στρεσογόνο φάση, στον κύκλο ζωής της οικογένειας;


Χαρακτηριστικά παιδιών στο Δημοτικό Σχολείο:

Το παιδί μπορεί να βιώσει έντονα συναισθήματα που έχουν να κάνουν με τον αποχωρισμό από την οικογένεια. Μπορεί να αισθάνεται φοβισμένο και χαμένο σε όλο αυτό το πλήθος. Μπορεί να μην έχει ξεκαθαρίσει τη σχέση με τη δασκάλα του: δε ξέρει εάν είναι σαν τη μητέρα του, τον παππού του ή τον αστυνομικό.
Το παιδί θα πρέπει να προσαρμοσθεί στην ομάδα και στις απαιτήσεις που έχουν από αυτό. Ο κόσμος του θα γεμίσει κανόνες και καθήκοντα. Ο τρόπος που θα αντιδράσει στα όρια και στους κανόνες θα επηρεάσει πάρα πολύ την ικανότητά του να προσαρμοστεί, να κάνει φίλους και να μάθει.
Είναι χαρακτηριστικό για το παιδί να συμπεριφέρεται τη μια σα να είναι μεγάλο και την άλλη σα να είναι μωρό. Αισθάνεται ότι τώρα που πηγαίνει στο σχολείο έχει μεγαλώσει και ταυτόχρονα νιώθει πολύ πιο μικρό, αφού έχει αλλάξει η καθημερινότητά του και δε γνωρίζει ακόμα τι περιμένουν από αυτό.
Παράλληλα είναι για το παιδί και μια περίοδος αυξανόμενης ανεξαρτησίας και ενθουσιασμού. Συχνά το ακούμε να λέει: «μη μου φέρεσαι σα να είμαι μωρό!». Τα παιδιά λαχταρούν να αφήσουν πίσω τους τη βρεφική ηλικία και να μπουν ανάμεσα στους μεγάλους. Έχουν μεγάλη ανάγκη να ξέρουν ότι αναγνωρίζονται οι προσπάθειές τους να λειτουργήσουν πιο αυτόνομα.
Την ίδια στιγμή το παιδί βιώνει και αισθήματα καταπίεσης. Ενώ χαίρεται να μαθαίνει, η προσαρμογή στις νέες απαιτήσεις το δυσκολεύει. Είναι πιθανό να μη θέλει να δείξει τον ίδιο αυτοέλεγχο στο σπίτι και να ζητά από τους γονείς να τα κάνουν όλα γι’ αυτό.
Κατ’ επέκταση, πολύ συχνό φαινόμενο είναι η συμπεριφορά του παιδιού να είναι διαφορετική στο σπίτι από ό,τι στο σχολείο. Αυτός ο διχασμός παραμένει καθ’ όλη τη διάρκεια του Δημοτικού. Μερικές φορές είναι απόλυτα συγκροτημένο και άλλες, σαν ένα κλαψιάρικο μικρό.
Για τον μικρό μαθητή η συναναστροφή του με τα άλλα παιδιά αλλάζει. Πρέπει να αποκτήσει δικούς του φίλους, να διαπραγματευτεί συγκρούσεις, να βρει τη δική του θέση στην ομάδα. Αυτό που κάνουν τα άλλα παιδιά έχει μεγάλη σημασία και τους αρέσει να αποτελούν μέρος μιας ομάδας, κάτι που τα παρηγορεί και τα κάνει να νιώθουν ασφαλή στον έξω κόσμο, για να μπορέσουν να τα βγάζουν πέρα μόνα τους, με την παρέα τους.
Οι γάλλοι λένε ότι γύρω στα 7 έτη τα παιδιά εισέρχονται στην ηλικία της λογικής (agederaison). Επιχειρηματολογούν για θέματα που ίσως να μην καταλαβαίνουν, αλλά ενδιαφέρονται γι’ αυτά επειδή δοκιμάζουν την ικανότητά τους να σκέπτονται λογικά, να συζητούν και να αναπτύσσουν την συνείδησή τους. Έχουν ανάγκη να ξέρουν ότι τα παίρνουμε στα σοβαρά και ότι αυτό που τους λέμε είναι απόλυτα σωστό. Σε αυτή τη νεαρή ηλικία είναι που σχηματίζουν την αίσθηση ότι αξίζουν. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να μην τα υποτιμούμε ή να τα κοροϊδεύουμε.


Χαρακτηριστικά γονιών με παιδιά στο Δημοτικό Σχολείο:

Από τη μεριά τους οι γονείς έχουν επίσης να χειριστούν τα δικά τους αισθήματα αποχωρισμού. Είναι δύσκολο τα παιδιά να φεύγουν. Υπάρχει ανησυχία για το αν θα ταιριάξουν με τη δασκάλα, αν θα ενταχθούν στην ομάδα, αν  θα ανταποκριθούν στις απαιτήσεις του σχολείου. Εάν όλα αυτά τα συναισθήματα δεν ελεγχθούν, θα περάσουν στα παιδιά και θα τα επηρεάσουν στην προσαρμογή τους στο σχολείο.
Είναι δύσκολο και για τους γονείς να συμβιβαστούν με τις αντιφατικές πλευρές του παιδιού, να βρουν μια ισορροπία ώστε να ενισχύσουν την ανεξαρτησία του, χωρίς να το κάνουν να νιώθει σαν «μωρό». Το παιδί έχει ανάγκη από μεγαλύτερη ελευθερία, κάτι που θα το κάνει να δεχθεί καλύτερα τα όρια που θέτουν οι γονείς.
Οι γονείς επενδύουν πολλά στα προσόντα του παιδιού με τη βαθμολογία και τις επιδόσεις του στο σχολείο. Επιζητούν την τελειότητα ή το να είναι αρκετά καλός μαθητής; Θέλουν να υπερτερεί σε σχέση με τα άλλα παιδιά ή να κάνει ότι καλύτερο μπορεί σε σχέση με τις ικανότητες του; Σημαντικό είναι οι γονείς να μπορούν να ελέγχουν τις φιλοδοξίες τους, να σεβαστούν τους ρυθμούς του παιδιού και να συγχρονιστούν μαζί του. Παράλληλα, οι προσδοκίες που έχουν για αυτά όταν δεν είναι καταπιεστικές, γεμίζουν τα παιδιά με ενθουσιασμό και αισιοδοξία.

Επίλογος:

Με την είσοδο των παιδιών στο σχολείο η καθημερινή ζωή της οικογένειας αλλάζει και είναι χρήσιμο η σχέση των γονιών με το παιδί να τροποποιηθεί και να εξελιχθεί, ώστε το παιδί να βοηθηθεί να φέρει σε πέρας αυτές τις μεταβάσεις.
Η συμβολή του γονιού τα πρώτα 2-3 χρόνια του Δημοτικού σχολείου είναι πολύτιμη, προκειμένου το παιδί να μάθει από νωρίς να οργανώνει τη μελέτη του και να ελέγχει την ύλη των μαθημάτων. Οι γονείς πρέπει να τίθενται διαθέσιμοι να απαντήσουν, να εξηγήσουν και να ενθαρρύνουν το παιδί, χωρίς να είναι «από πάνω του».

Και φυσικά, να θυμούνται την ανάγκη του παιδιού για ξεκούραση, παιχνίδι και συναναστροφή με φίλους!


Τίνα Μαυρομιχάλη MSc
Συμβουλευτική Ψυχολόγος
Ψυχοθεραπεύτρια