Συμβουλευτική
Αντίθετα από εκείνο που δηλώνει το όνομά της, η Συμβουλευτική δεν είναι στείρα παροχή συμβουλών, πόσο μάλλον έτοιμων λύσεων. Ο όρος «Συμβουλευτική» προέρχεται ετυμολογικά από την πρόθεση «συν» (= μαζί, με τη συνδρομή κάποιου) και το ουσιαστικό «βουλή» (= σκέψη, απόφαση), ή το ρήμα «βουλεύομαι» (= σκέπτομαι, κάνω σχέδια, ή αποφασίζω μετά από σύσκεψη με κάποιο άλλο πρόσωπο, δηλαδή συσκέπτομαι) (Μπαμπινιώτης 2002). Χρησιμοποιείται για να περιγράψει οποιαδήποτε διεργασία κατά την οποία ένας άνθρωπος βοηθιέται μέσα από τη συζήτηση να ξεκαθαρίσει σκέψεις και συναισθήματα, να διαχειριστεί δυσκολίες και να μάθει περισσότερα για τον εαυτό του.
Η Συμβουλευτική αποτελεί τόσο επιστήμη όσο και τέχνη. Ως επιστήμη στηρίζεται σε συγκεκριμένες αρχές και προσδιορίζεται από σαφή Κώδικα Δεοντολογίας. Παράλληλα θεωρείται μια μορφή «τέχνης» – αυτής του σχετίζεσθαι. Έχει ένα χαρακτήρα «συνεργασιακό», καθώς η θεραπευτική σχέση λειτουργεί ως εργαλείο αυτογνωσίας και κατανόησης των εσωτερικών διεργασιών και γίνεται φορέας αλλαγής μέσω των συντονισμένων δυνάμεων του θεραπευτή και του εξυπηρετούμενου.
Η Συμβουλευτική συνιστά την ειδίκευση της ψυχολογίας η οποία βοηθά τη δια βίου προσωπική και διαπροσωπική λειτουργικότητα, επικεντρώνοντας σε συναισθηματικές, κοινωνικές, επαγγελματικές ανησυχίες, καθώς και σε ζητήματα που συνδέονται με την οργανωτική συμπεριφορά. Αποτελεί μια μέθοδο προσωπικής ανάπτυξης, ενδυνάμωσης και στοχοθεσίας. Είναι η συνεργασία θεραπευτή/θεραπευόμενου σε μια δημιουργική διαδικασία, που διεγείρει τη σκέψη και εμπνέει τον πελάτη να μεγιστοποιήσει το προσωπικό και επαγγελματικό του δυναμικό.
Ο Σύμβουλος/Θεραπευτής ενθαρρύνει τον θεραπευόμενο να επικεντρώσει την προσοχή του στο παρόν και στο μέλλον και να ορίσει τα βήματα που θα τον φέρουν πιο κοντά στην επίτευξη των στόχων του, σύμφωνα με το τι θέλει, σε συνδυασμό με το τι μπορεί, αλλά και το τι είναι εφικτό. Με άλλα λόγια, το υπό διερεύνηση αντικείμενο είναι η διαχείριση και όχι το πρόβλημα καθαυτό. Ουσιαστικά, ενισχύεται να αναλάβει δράση, να τροποποιήσει συμπεριφορές και να «δουλέψει» για τις αλλαγές που επιθυμεί να επιφέρει στη ζωή του.
• Πώς «γεννήθηκε» η Συμβουλευτική?
Η καταγωγή της Συμβουλευτικής ανάγεται στη Σωκρατική διαλεκτική μέθοδο συζήτησης (μαιευτική), δεδομένου ότι ο Σωκράτης για πρώτη φορά εστίασε τη φιλοσοφική αναζήτηση στην εξέταση και γνώση του εαυτού και ήταν ο πρώτος υποστηρικτής μιας προσωποκεντρικής θεώρησης για τον κόσμο. Τα ρητά που αποδίδονται σε αυτόν όπως «γνώθι σεαυτόν», «ο δ’ανεξέταστος βίος ου βιωτός ανθρώπω», επέδρασαν στη σύγχρονη σκέψη και αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία του πυρήνα της Συμβουλευτικής Ψυχολογίας. Το μήνυμα προς τους οπαδούς του ήταν να φροντίζουν τη ψυχή και να «βλέπουν» ό,τι καλό υπάρχει μέσα τους μαζί με την πρόκληση για αυτοεξέταση και αυτοανάλυση.
• Ποιος είναι ο στόχος της Συμβουλευτικής?
Ένα εξατομικευμένα δομημένο πρόγραμμα Συμβουλευτικής μπορεί να στοχεύει – ανάλογα με τις ανάγκες του ατόμου – στην καλή διαχείριση χρόνου, στον περιορισμό της άσκοπης δραστηριότητας και στην εστίαση σε συγκεκριμένο στόχο κάθε φορά, στην οργάνωση οικιακών και οικονομικών θεμάτων, καθώς και στην κατανόηση συναισθηματικών αντιδράσεων. Η Συμβουλευτική θα μπορούσε να λεχθεί ότι μετακινεί τον πελάτη από την οικεία θέση που βρίσκεται (comfort zone) και τον απαλλάσσει από τις αντιστάσεις του.
Ο στόχος της Συμβουλευτικής είναι η παροχή βοήθειας στον άνθρωπο να γίνει ανεξάρτητος και να μπορεί να έχει τον έλεγχο της ζωής του. Αυτό δουλεύεται από τις πρώτες συνεδρίες κιόλας, όπου ο θεραπευόμενος ενισχύεται να λαμβάνει τις δικές του αποφάσεις για θέματα που τον αφορούν. Μόνο έτσι δύναται να φθάσει σε ένα επίπεδο αυτονομίας, μεγαλύτερης αυτογνωσίας και ρεαλιστικής επίγνωσης των δυνάμεων και των αδυναμιών του, διαμορφώνοντας ένα προσωπικό όραμα για τη ζωή του. Παράλληλα ο άνθρωπος βοηθιέται να αναπτύξει δεξιότητες και σταθερές συμπεριφορές επιτυχίας για βέλτιστη ποιότητα ζωής.
Συνοψίζοντας, οι επιμέρους ενέργειες της Συμβουλευτικής στοχεύουν στο να βοηθήσουν το άτομο:
• Να ξεκαθαρίσει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του
• Να πιστέψει στον εαυτόν του
• Να ξεδιπλώσει τα ταλέντα του
• Να θέσει συγκεκριμένους στόχους για να επιτύχει τα «θέλω» του
• Να παίρνει δικές του αποφάσεις
• Να διαχειριστεί αποτελεσματικά τα προβλήματά του
• Να πετύχει βαθύτερη αλλαγή υιοθετώντας μόνο πρακτικές που έχουν αποδειχθεί ότι για τον ίδιο έχουν θετικό αποτέλεσμα
• Σε τι διαφέρει η Συμβουλευτική από την Ψυχοθεραπεία?
Η Συμβουλευτική εστιάζει κυρίως στο παρόν με σκοπό την καλλιέργεια δεξιοτήτων, όπως και την κατανόηση και διαχείριση προβληματισμών που συναντά ο άνθρωπος στη πορεία της ζωής του, αξιοποιώντας εσωτερικά και εξωτερικά υποστηρικτικά συστήματα.
• Ποιοι μπορούν να ωφεληθούν από την Συμβουλευτική?
Η Συμβουλευτική μπορεί να προσαρμοστεί και να συμβάλλει καθοριστικά στη θετική ανάπτυξη των ανθρώπων. Βοηθά όσους περνούν μια δύσκολη φάση ή αντιμετωπίζουν ένα ζήτημα που δεν μπορούν να διαχειριστούν μόνοι. Η ενασχόληση της Συμβουλευτικής αφορά σε προβληματισμούς που άπτονται των αλληλεπιδράσεων του ατόμου με το περιβάλλον του. Τα πιο συχνά αιτήματα αφορούν την προσωπική και επαγγελματική εξέλιξη όπως θέματα σχέσεων (με σημαντικούς άλλους, προϊσταμένους, συναδέλφους), δεξιότητες επικοινωνίας, λήψης αποφάσεων, διεκδικητικότητας, ευρύτερης ανάγκης για αυτογνωσία και ενδυνάμωση, διαχείρισης κρίσεων και συγκρούσεων, αντιμετώπισης άγχους, αλλαγής καριέρας και γενικότερα επίτευξη στόχων.
• Τι συμβαίνει σε μια σχέση Συμβούλου / Συμβουλευόμενου?
Η επικοινωνία με ένα Σύμβουλο/Θεραπευτή λειτουργεί ως ένα ασφαλές περιβάλλον αποδοχής και εμπιστοσύνης και αποτελεί μία σχέση συμμαχική και ισότιμη. Ο Σύμβουλος διαμορφώνει το πλαίσιο και ο πελάτης αποφασίζει για το περιεχόμενό του. Αρχικά ο Θεραπευτής βοηθά τον συμβουλευόμενο να αποκτήσει μια θετική σχέση με τον εαυτό του και ενισχύει τα ψυχικά αποθέματα που θα αξιοποιήσει στην αλλαγή και εξέλιξή του. Αμέσως μετά, θα εφαρμόσουν από κοινού μοντέλα ανάπτυξης και στοχοθεσίας, με τα οποία ο συμβουλευόμενος θα σχεδιάζει ο ίδιος όλα όσα θέλει να επιτύχει. Ο Σύμβουλος παραμένει ως εμψυχωτής δίπλα στον πελάτη του έως ότου ολοκληρώσει το πλάνο του, επιτευχθούν οι στόχοι και εγκατασταθεί η αλλαγή στην καθημερινότητά του.
